De traditionele Sportherdenking op 4 mei bij het Olympisch Stadion gaat dit jaar over de schaatssport tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Elfstedentocht werd in die jaren twee keer gereden, kampioenschappen gingen gewoon door en zelfs Anne Frank stapte in die jaren op de schaats.
Het idee van deze Sportherdenking, die in 2005 voor de eerste keer werd georganiseerd, is om meer inzicht te krijgen in de Nederlandse sport tijdens de Tweede Wereldoorlog. Weinig historici hebben aandacht besteed aan dit onderwerp, terwijl sport in de oorlogsjaren een enorme vlucht nam. Voetbal bijvoorbeeld was in die jaren heel populair en bood voor veel mensen afleiding van de dagelijkse problemen. Tegelijkertijd werden joodse spelers uitgesloten en werden mannen tijdens razzia’s van de tribunes geplukt. De maatschappelijke gevolgen hiervan zijn nooit goed in kaart gebracht.
Op 4 mei 2013 staan we stil bij het schaatsen in de oorlog. Zowel in 1941 als 1942 was er een Elfstedentocht en werd er gestreden om de nationale kampioenschappen allround. Zelfs in het Olympisch Stadion waren er schaatswedstrijden! Maar schaatsen was méér dan alleen maar een vrijetijdsbesteding: prinses Beatrix bijvoorbeeld kreeg schaatsles vlak voor ze terugkeerde naar het bevrijde Nederland. En ook van Nederlandse soldaten werd verwacht dat ze konden schaatsen in geval er strijd geleverd moest worden op het ijs. Hiervoor werden ijspatrouilles gevormd, die enkele maanden voor de inval nog oefenden. ‘Verrassend snel wordt het object bereikt en omsingeld.’
De Sportherdenking bestaat uit een informatief en een ceremonieel deel. Vanaf 11 uur praten Frits Barend en sporthistoricus Jurryt van de Vooren met ooggetuigen en specialisten over schaatsen in de oorlog. Hierbij worden bijzondere foto’s en filmbeelden getoond. Deze bijeenkomst is in de kantine van atletiekvereniging Phanos en voor iedereen toegankelijk.
Het ceremoniële deel begint om 12.30 uur op het plein voor het Olympisch Stadion bij het beeld van Prometheus – een oorlogsmonument uit 1947 ter nagedachtenis aan de omgekomen sporters tijdens de oorlog. André Bolhuis spreekt als voorzitter van NOC*NSF, samen met sportwethouder Eric van der Burg en voorzitter Paul Slettenhaar van stadsdeel Amsterdam-Zuid.
10.30 uur: Deuren open van Phanos-kantine, Olympisch Stadion 1
11.00 uur: Aanvang inhoudelijk programma over schaatsen in de Tweede Wereldoorlog
12.30 uur: Aanvang herdenking bij Beeld van Prometheus